Energiecrisis: stand van zaken in België

Deze onzekerheden wekken terecht bezorgdheid bij de Belgische bevolking en bedrijven. Als antwoord op deze bezorgdheid hebben de federale en regionale overheden, in overleg met hun partners, een aantal maatregelen genomen om de stijging van de energieprijzen op te vangen en de bevoorradingszekerheid te garanderen.

Voorbereiding op een tekort aan gas

Het is nuttig eraan te herinneren dat de bevoegdheden op dit gebied worden gedeeld en dat de overheden op twee fronten gecoördineerd te werk gaan:

• Het verzekeren van de aardgasbevoorrading en het ontwikkelen van verschillende instrumenten en maatregelen om een gastekort te voorkomen zijn de verantwoordelijkheden van de Algemene Directie Energie onder de bevoegdheid van de Minister van Energie, in samenwerking met de transportnetbeheerder, Fluxys. Concreet betekent dit onder meer het opstellen van een noodplan voor gas en een afschakelplan.
• Het voorbereiden van een multidisciplinair nationaal crisisbeheer bij een verstoring van de gasvoorziening is de taak van het NCCN, onder het gezag van de minister van Binnenlandse Zaken.

Het noodplan

De verplichting om een noodplan gas op te stellen komt voort uit de EU-verordening Security of Supply die alle modaliteiten vastlegt. Het gaat onder meer over het voorzien van alle mogelijke middelen om een verstoring van de bevoorradingszekerheid van gas te vermijden. In september 2022 werd een update gedaan van het noodplan over gastekort.

• De verschillende crisisniveaus. Early warning, Alert, Emergency:
  • Early warning. Het early warning niveau wordt afgekondigd wanneer er ernstige informatie is dat zich een gebeurtenis kan voordoen die waarschijnlijk zal leiden tot een aanzienlijke verslechtering van de gasvoorzieningssituatie en die kan leiden tot het in werking treden van een van de volgende crisisniveaus. In dit stadium is de markt in staat om verstoringen op te vangen zonder interventie van buitenaf.  Met andere woorden, dit is een "sectorincident" waarvoor Fluxys de situatie kan herstellen door marktmaatregelen te nemen.
  • Alert. Het alert niveau wordt afgekondigd wanneer zich een onderbreking van de gasvoorziening of een uitzonderlijk hoge vraag voordoet die resulteert in een aanzienlijke verslechtering van de gasvoorzieningssituatie. De markt is nog steeds in staat om die onderbreking of vraag te beheren zonder dat een beroep moet worden gedaan op niet-marktgerichte maatregelen.
  • Emergency. Het emergency niveau wordt afgekondigd wanneer er sprake is van een uitzonderlijk hoge vraag naar gas, een aanzienlijke verstoring van de gasvoorziening of andere belangrijke verslechtering van de gasvoorziening. Alle relevante marktgerichte maatregelen zijn ten uitvoer gelegd, maar de gasvoorziening is ontoereikend om aan de vraag naar gas te voldoen. Er moeten daarbovenop niet-marktgerichte maatregelen worden ingevoerd die een beslissing op beleidsniveau vereisen, met name om de gasvoorziening van beschermde klanten veilig te stellen.

Aan elk crisisniveau zijn maatregelen verbonden die kunnen worden genomen om de situatie te herstellen (b.v. preventieve maatregelen, activering van strategische reserves, bewustmaking, verbod op het verbruik van energie voor bepaalde doeleinden, ontwikkeling van het afschakelplan.

Communicatie

In juli heeft het Nationaal Crisiscentrum het mandaat gekregen van de regering om een strategisch communicatiekader uit te werken over het risico op een tekort aan gas.

Om dit kader uit te werken heeft het NCCN, in samenwerking met de AD Energie van de FOD Economie en de kabinetten van de ministers van Binnenlandse Zaken en Energie, de verschillende overheidsdiensten en actoren samengebracht die een rol zouden moeten spelen in geval van een daadwerkelijk tekort. Er werden nauwe contacten gelegd met de communicatoren van de regionale crisiscentra, de regionale energieadministraties, maar ook met andere actoren zoals Fluxys, de CREG, Elia en Synergrid.

Deze werkgroep, StratCom Energie genaamd, is sinds augustus verschillende keren bijeengekomen om een strategisch communicatiekader te ontwikkelen dat als leidraad kan dienen als de situatie in ons land negatief evolueert. Dit strategisch kader gaat vergezeld van een crisiscommunicatieplan dat momenteel in werking wordt gesteld en dat tot doel heeft de rol van elke persoon, de communicatieacties en de praktische informatiemiddelen in geval van een crisissituatie vast te leggen.